"Korkunun Normalleşmesi" adlı son rapor, katılımcıların yalnızca yüzde 26'sının yerinden edilmiş kişilerin rejim kontrolündeki bölgelere geri dönmesini tavsiye ettiğini ve katılımcıların yaklaşık yarısının bu bölgeleri terk etmeye çalıştığını gösterdi.Yerinden edilmiş insanların geri dönmeleri ve ülkenin yeniden inşası ve istikrara kavuşturulmasında önemli bir rol oynamaları gerektiğine dair hala genel bir görüş bulunmakta. Katılımcıların yüzde 70'i ise yerinden edilenlerin geri dönmeleri için ön koşulun, Suriye'nin toparlanması olduğunu düşünüyor.

Satın alma gücünün düşmesi ve yaşam maliyetlerinin artmasıyla yaşam koşulları lötüleşti. İnsanlar, geçimlerini sağlamak için birden fazla gelir türünü bir araya getirmektedir. Buna rağmen, bu insanlar rejim patronlarının parsaları toplamasını ve kendilerinin hizmetler için rüşvet ödemeye zorlanmalarını izlemektedir.

Suriye'deki mevcut duruma rağmen rejim ve Rusya, yeniden yapılanma finansmanını teşvik etmek ve siyasi süreci baltalamak amacıyla çatışmanın sona ermesi, normale dönüş ve yerinden edilmiş kişilerin geri dönme olasılığı hakkında güven uyandırmaya çalışan bir söyleme destek oluyor. Bu bölüm, rejim kontrolündeki bölgelerde yaşayanların niyetlerini şimdiki ikamet yerleri ve gelecekte yaşamak istedikleri yerle ilgili niyetleri ve görüşlerini inceliyor. Katılımcıların yaklaşık yarısı (yüzde 49) Suriye rejimi tarafından kontrol edilen bölgelerdeki mevcut ikamet yerlerinden ayrılmak istediklerini belirtmiştir (Şekil 33).

Katılımcıların nedenleri ve güdüleri, ayrılmanın olası yollarını ararken farklılık arz etmiştir. Katılımcılar aşağıdaki nedenleri vurgulamıştır (birden fazla neden seçebilmişlerdir) (Şekil 34).
Halihazırda Suriye'de yaşayanlar için ekonomik nedenler, yeni güvenlik gerçeğine alıştıkları ve onu yönetmeyi öğrendikleri için ayrılmanın ana nedenidir. Güvenlik nedenleri, Suriye dışındakiler için geri dönüşün önündeki en büyük engeldir.

 "En önemli sebep, Esad ailesi ve onlar gibilerin yönetmediği bir ülkede, itibarımın ve haklarımın korunduğu bir ülkede yaşamak istememdir."

Yerinden edilmiş kişilere ülkeye dönmeleri konusunda tavsiyede bulunup bulunmayacağı sorulduğunda, yanıt verenlerin yalnızca yüzde 26'sı Suriye'den ayrılan kişilerin geri dönmeyi tavsiye ettiğini belirtti (Şekil 35). Bu cevabı verenlerin çoğu ülkeden ayrılmış vasıflı ve uzman insanlar oldukları için, dönüşlerinin ülkenin durumunu iyileştirmeye yardımcı olabileceğine inanıyorlardı.

Katılımcıların yaklaşık yüzde 70'i, yerinden edilmiş Suriyelilerin geri dönüşünün ülkenin geleceği için önemli bir konu olduğuna inanıyor (Şekil 61). Bu sayı aşağıdaki bağlam içerisinde düşünüldüğünde daha fazla önem kazanıyor:

• Katılımcıların yüzde 74'ü, mevcut koşullarda yerinden edilmiş kişilerin rejim kontrolündeki bölgelere geri dönmemesini önermesine ve yaklaşık yarısı şu anda bu bölgelerden ayrılmak istemesine rağmen, yerinden edilmiş insanların geri dönmeleri ve ülkenin yeniden inşası ve istikrara kavuşturulmasında önemli bir rol oynamaları gerektiğine dair hala genel bir görüş bulunmakta. Bu istek, yerel zanaatkarların ve vasıflı uzmanların yetersizliği, ülkenin 2011'den beri yaşadığı amansız beyin ve genç göçü ve toplumun sosyal dokusunun derinden bozulmasıyla doğrudan bağlantılı. Bu sonuçlar, mevcut durumdaki acımasız gerçeklere rağmen ülkenin geleceği hakkında samimi endişeyi göstermektedir.
• Rejim yanlıları ve bağlantılı medya platformları, çatışma sırasında ayrılan Suriyelileri, zor ve tehdit anlarında ülkeyi terk eden, dolayısıyla geri dönmeyi hak etmeyen “hainler” olarak gösteren bir karalama propagandası yürütüyor. Hatta bazı rejim yetkilileri geri dönenleri öldürmekle tehdit etti. Yerinden edilmiş kişilerin şeytanlaştırılması ve insandışılaştırılması, rejim kontrolündeki bölgelerdeki Suriyeliler arasında sınırlı bir etkiye sahip gibi görünüyor, ancak bu bölümdeki anket sonuçları değerlendirilirken dikkate alınması gerekiyor.

Tüm katılımcılara, ülkede istikrarlı bir barış sağlama ve ülkeyi yeniden inşa etme olasılığı hakkında görüşlerini ifade etme fırsatı verildi. Farklı görüş ve cevapları şu şekildedir:

Esad rejimi ortadan kaldırılmalı, demokratik bir hükümet kurulmalı, devlet yeniden inşa edilmeli ve devletin serveti adil bir şekilde dağıtılmalı

Silahlar önlenmeli, barış yanlısı yetki devri yapılmalı, Suriyeliler ülkelerine dönmeli ve Suriye, Suriyeliler tarafından yeniden inşa edilmeli

Ülke halkı arasında köprüler kurulmalı, hak sahiplerine haklarının geri verilmeli ve olağanüstü ulusal sorunlar ele alınmalı

Katılımcıların geleceğe ve olası çözümlere ilişkin görüşleri ve kişisel algıları çok değişiklik göstermekteydi.

Suriyeliler dönerse Suriye düzelir, dönmezlerse kimsesiz kalır.

Rejim ve hükümetin değişip gerçek bir devlet kurulması ve ÜİYOK'lerin ve mültecilerin geri dönüşü ile ülkenin yeniden inşa edilmesi halinde, Suriye'yi iyi ve parlak bir gelecek bekliyor.

Yakın gelecek oldukça karamsar çünkü ülke şu anda farklı yönlerden işgal altında, ancak ileri zamanlarda daha iyi olacağını umuyoruz.

Siyasi Çözüm

Araştırmaya katılanların çoğu (yüzde 72), güvenlik aygıtının tutumunu ve politikalarını değiştiren siyasi bir çözümü desteklediğini dile getirdi (Şekil 26). Bu sonuç, Haziran 2020 tarihinde yayınlan Biz Suriye'yiz raporu kapsamında gerçekleştirilen anket sonucunu daha da güçlendiriyor. Katılımcıların yüzde 73'ü (hepsi rejim kontrolündeki bölgeler dışında yerinden edilmiş) güvenlik güçlerinin politikalarında değişiklik yapılması gerektiğinde ısrarcıydı. Bu yüzde, şu anda rejim kontrolündeki bölgelerde bulunan Suriyelilerin yüzdesiyle neredeyse aynı. Bu değişiklik, tüm siyasi çözümlere dahil edilmelidir. Ayrıca siyasi bir çözümün mülteci dönüşü için gerekli olduğunu belirttiler ve krize bir çözüm getirmesi halinde devam eden ekonomik zorluklara katlanmaya da razıydılar.

Raporun tamamını buradan okuyun: